آنچه می‌خوانید ترجمه و بازنویسی این یادداشت است که جیلیان یورک، روزنامه‌نگار و فعال حوزه آزادی بیان، نوشته است.

سانسور یا توقیف کتاب‌‌ها پدیده‌ای است که در کشورهای گوشه و کنار جهان اتفاق می‌افتد. کتاب‌هایی که «شرم‌آور» یا تحریک‌کننده قلمداد می‌شوند به دلایلی معمولا از طرف دولت‌ها، کتاب‌خانه‌ها، مدارس و مراکز دیگر هدف سانسور قرار می‌گیرند.

همان‌طور که رادیوی NPR (رادیوی دولتی آمریکا) می‌گوید، کتاب‌هایی بوده‌اند که به خاطر خشونت، محتوای جنسی و همین‌طور مسائل کفرآمیز توقیف شده‌اند و در بعضی مدارس دسترسی به این آن‌ها ممنوع است. برای مثال در استرالیا، فروش کتاب «روانی آمریکایی» نوشته برت ایستن الیس به خریداران زیر ۱۸ سال ممنوع است. در مصر، کتاب‌هایی که شرایط سیاسی کشور را به چالش می‌کشند هدف سانسور قرار می‌گیرند. کتاب‌فروشی اینترنتی آمازون فهرستی از کشورهایی دارد که نمی‌تواند به آن‌ها ارسال کند و این رشته سر دراز دارد.

برای افرادی که در کشورهایی زندگی می‌کنند که با درجات مختلفی از سانسور سر و کار دارند، اینترنت تبدیل به وسیله‌ای شده که به کمک آن می‌توانند محدودیت‌های دسترسی به کتاب‌ها را دور بزنند. برای مثال، دسترسی به کتاب‌فروشی‌های آن‌لاین کیندل به چینی‌ها کمک کرد تا دیوار سخت سانسور را در این کشور دور بزنند. پلت‌فرم‌های جدیدی هم مثل Oyster مطالبی را به زبان انگلیسی در اختیار خواننده‌ها می‌گذارد که یا به خاطر سانسور یا به خاطر محدودیت تقاضا الزاما برای فروش نیست. در ضمن، پلت‌فرم‌های مجانی دیگری مثل پروژه گوتنبرگ در فضایی که سانسور یا بهای کتاب‌ها مسئله مهمی است، امکان دسترسی آزاد به کتاب‌ها را در اختیار خواننده‌ها قرار می‌دهد.

اما این روش غلبه بر مشکلات سانسور محدودیت‌های خودش را هم دارد. مسئله کپی‌رایت و مجوزهای دسترسی به کتاب‌ها می‌تواند در نقاط مختلف دنیا دسترسی خواننده‌ها را به کتاب‌ها محدود کند. برای مثال، کتاب روزنامه‌نگاری به اسم برایان ویتاکر در مورد خداناباوری در جهان عرب در خاورمیانه و آفریقا ممنوع است و دلیل‌اش مشکلات مربوط به توزیع بین‌المللی کتاب است. فروشگاه‌های اپلیکیشن گاهی دسترسی به پلت‌فرم‌های مربوط به کتاب‌ها را محدود می‌کنند که دلیل‌اش یا مسائل مربوط به کپی رایت است یا فشارهای دولتی در کشورها. یکی دیگر از مشکلات هم مسائل مربوط به مراودات بانکی در سطح بین‌الملل است. در کنار این‌ها باید بهای کتاب‌های الکترونیکی را هم در نظر بگیریم که در بسیاری از کشورهای دنیا دسترسی خواننده‌ها را به استفاده از پلت‌فرم‌های کتاب‌های آن‌لاین محدود می‌کند.

از جمله کارهایی که در کشور سودان برای دور زدن سانسور صورت گرفته سایتی است که فردی به اسم عبدالله الضین به نام «مفروش» راه انداخته و کارش معاوضه کتاب بین سودانی‌ها است. الضین در توضیح کاری که انجام داده می‌گوید: «اینترنت الزاما دشمن کتاب نیست.» و واقعا هم نیست.